کاخ نیاوران

مختصات: ۳۵°۴۸′۳۹″ شمالی ۵۱°۲۸′۱۸″ شرقی

کاخ نیاوران
نام	کاخ نیاوران
کشور	ایران
استان	تهران
شهرستان	شمیرانات
اطلاعات اثر
نوع بنا	کاخ
کاربری	کاخ
کاربری کنونی	موزه
دیرینگی	پهلوی اول
دورهٔ ساخت اثر	دوره قاجار، دوره پهلوی
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۲۰۲۵
تاریخ ثبت ملی	۶ خرداد ۱۳۷۷
اطلاعات بازدید
وبگاه	www.niavaranmu.ir
کاخ نیاوران روی نقشه تهران ۳۵.۸۱۰۸۳۳° شمالی ۵۱.۴۷۱۶۶۷° شرقی

کاخ نیاوران، واقع در گوشه شمال شرقی باغ نیاوران، کاخ اصلی در مجموعه نیاوران به حساب می‌آید که در میدان شهید باهنر تهران واقع شده است.

عملیات احداث این کاخ به دستور محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۳۷آغاز گردید و با وقفه‌ای که در ساخت آن پیش آمد در سال ۱۳۴۶ به اتمام رسید. در زمان فتحعلیشاه قاجار کاخ کوچکتری در محل فعلی کاخ نیاوران قرار داشت که در زمان محمدرضا پهلوی تخریب و کاخ نیاوران بجای آن ساخته شد.

این بنا با مساحتی در حدود ۹۰۰۰ مترمربع در دو طبقه و یک نیم طبقه احداث و در ابتدا به عنوان محلی برای پذیرایی میهمانان خارجی در نظر گرفته شد، اما پس از پایان ساخت به محل سکونت محمدرضا پهلوی و خانواده‌اش اختصاص یافت.

طراح بنا محسن فروغی بود که طرح خود را بیشتر از معماری ایرانی و تلفیقی از هنر پیش و پس از اسلام الهام گرفته بود. همچنین گچبری توسط استاد عبداللهی، آینه‌کاری توسط استاد علی‌اصغر و کاشی‌کاری نمای خارجی توسط استاد انجام شده است.

جغرافیا

کاخ نیاوران در ارتفاع ۱۶۶۰ متری از سطح دریا قرار گرفته است.

موزه

این بنا امروزه به‌عنوان موزه در معرض دید عموم قرار دارد.ساعت کار این مجموعه همه روزه از ساعت ۹ الی ۱۷ می‌باشد.^[۱]

نگارخانه

جستارهای وابسته

کاخ‌موزه سعدآباد

مختصات: ۳۵.۸۱۷۲۵۲° شمالی ۵۱.۴۲۳۴۵۱° شرقی

کاخ سعدآباد
نام	کاخ سعدآباد
کشور	ایران
استان	تهران
شهرستان	شمیرانات
اطلاعات اثر
نوع بنا	دارای بناهای متفاوت
سال‌های مرمت	۱۳۷۰
کاربری	کاخ
کاربری کنونی	موزه
دورهٔ ساخت اثر	قاجار
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۱۹۵۷
تاریخ ثبت ملی	۲۴ دی ۱۳۷۶
اطلاعات بازدید
وبگاه	www.sadmu.com
کاخ‌موزه سعدآباد روی نقشه تهران ۳۵.۸۱۶۶۶۴° شمالی ۵۱.۴۲۲۵۳۹° شرقی

مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد به مجموعه عمارت‌ها و کاخ‌هایی گفته می‌شود که در دره دربند، شمالی‌ترین و خوش آب و هواترین منطقه تهران در زمینی به مساحت ۳۰۰ هکتار بنا شده‌است. این مجموعه دارای حدود ۱۸۰ هکتار جنگل طبیعی، چشمه‌سارها، قنات‌ها، باغستان‌ها، گلخانه‌ها و خیابان است. این عمارت از شمال با کوه‌های البرز، از شرق با گلاب‌دره، از غرب با ولنجک و از جنوب با تجریش همسایگی دارد. ، از وسط محوطه کاخ می‌گذرد. میانگین دمای سالانه این منطقه ۱۲٫۹ درجه سانتیگراد برآورد شده‌است. و در ارتفاع ۱۶۵۰ تا ۱۸۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد. در دوران پهلوی اول، سراسر باغ سعدآباد از مشروب می‌شد. ولی در دوران پهلوی دوم، به دلیل بخشیدن آب رودخانه در نیمی از شبانه‌روز به رعایا، و کافی نبودن این میزان آب رودخانه برای آبیاری سراسر مجموعه، از دوازده رشته قنات قدیمی و جدیدالاحداث استفاده گردید.

مجموعه سعدآباد، چهار دوره تاریخی قاجاریه، پهلوی اول و پهلوی دوم و پس از انقلاب ایران را سپری کرده است. سعدآباد در دوره قاجار بنا شد و سکونت‌گاه تابستانی (ییلاق) شاهان این سلسله بوده است. پس از کودتای ۱۲۹۹ و تصرف آن توسط خاندان پهلوی، بناها و عمارت‌های متعددی در آن ساخته شد که بالغ بر ۱۸ کاخ در ابعاد مختلف می‌شوند. هر یک از بناها محل سکونت یکی از افراد دودمان پهلوی بوده است.محمدرضا پهلوی نیز در دهه ۱۳۵۰ در این مکان سکنی گزید. قدیمی‌ترین کاخ این مجموعه، کاخ (کوشک) احمدشاهی بوده‌است، که در دوران اوایل سلطنت او، ساخت آن به پایان رسیده‌است. جدیدترین کاخ این مجموعه نیز کاخ لیلا پهلوی می‌باشد که متعلق به کوچکترین دختر محمدرضا پهلوی بوده‌است.

پس از پیروزی انقلاب ۵۷ این مجموعه به شکل موزه در آمد ولیکن کاخ فعلی ریاست جمهوری در جوار این مجموعه قرار دارد. از نیز که متعلق به ارگان ریاست جمهوری است برای پذیرایی از مهمانان خارجی استفاده می‌شود.

کاخ گلستان

مختصات: ۳۵°۴۰′۴۷″ شمالی ۵۱°۲۵′۱۳″ شرقی

کاخ گلستان
میراث جهانی یونسکو
اطلاعات اثر
کشور	ایران
نوع	فرهنگی
معیار ثبت	i, ii, iii, iv
شمارهٔ ثبت	۱۴۲۲
منطقه	آسیا
تاریخچه
تاریخچهٔ ثبت	۲۰۱۳ ( سی‌وهفتم)
وبگاه	http://www.golestanpalace.ir
اطلاعات ثبت ملی
شماره ثبت ملی	۴۱۷
تاریخ ثبت ملی	۱۱ بهمن ۱۳۳۴
دیرینگی	دوره زندیه
نام اظهارشده در فهرست میراث جهانی یونسکو † منطقهٔ بر پایهٔ دسته‌بندی یونسکو

ورودی ساختمانی که تالارهای آیینه و سلام در آنند.

نمایی با نقاشی شیر و خورشید و فرشتگان برهنه.

کاخ گلستان مجموعه‌ای از بناها است که در میدان ارگ تهران واقع است. بناهای این کاخ در زمان‌های مختلف ساخته شده‌اند. نام آن از تالار گلستان واقع در عمارت خروجی گرفته شده‌است. کاخ گلستان در سی و هفتمین اجلاس سالانه کمیته میراث جهانی سازمان یونسکو در پنوم پن، پایتخت کامبوج، در فهرست آثار جهانی به ثبت رسید. این اثر شانزدهمین اثر ایرانی است که در فهرست میراث جهانی یونسکو جای می‌گیرد.^[۱]

کاخ مرمر

کاخ مرمر
نام	کاخ مرمر
کشور	ایران
استان	تهران
شهرستان	تهران
اطلاعات اثر
نام‌های دیگر	ساختمان قدس
نوع بنا	کاخ
سال‌های مرمت	۱۳۸۷
کاربری	، موزه، دفتر دفتر مجمع تشخیص مصلحت نظام
کاربری کنونی	ساختمان قدس
دیرینگی	پهلوی اول
دورهٔ ساخت اثر	پهلوی
بانی اثر	رضا پهلوی
مالک اثر	دولت ایران
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۱۶۰۶ (میلادی)
تاریخ ثبت ملی
اطلاعات بازدید
امکان بازدید	وجود ندارد
کاخ مرمر روی نقشه تهران ۳۵.۶۸۹۰۷۲° شمالی ۵۱.۴۰۱۷۸۹° شرقی

کاخ مرمر یکی از کاخ‌های تاریخی تهران است که بنای آن به دستور رضا شاه پهلوی و با معماری به سرانجام رسید. این کاخ در ابتدا به عنوان محل کار رضاشاه مورد استفاده قرار می‌گرفت و تا پیش از تدوین قانون خزانه ملی، جواهرات ملی ایران از کاخ گلستان به این کاخ منتقل شده و در زیر زمین آن نگهداری می‌شد.

در سال‌های نخست سلطنت محمدرضا پهلوی، از این کاخ به عنوان دفتر رسمی شاه و محل برگزاری ملاقات‌ها و شرفیابی‌ها استفاده می‌شد. فوزیه و محمدرضا پهلوی در این کاخ با یکدیگر زندگی می‌کردند و نامزدی او با فرح پهلوی در این کاخ برگزار شده است. با وقوع حادثه ترور شاه در محوطه این کاخ، دفتر ویژه شاه به کاخ صاحبقرانیه منتقل شد، این کاخ در سال ۱۳۵۵ به موزه تبدیل شد و تا سال ۵۷ با عنوان «موزه پهلوی» برای عموم مردم قابل بازدید بود. از جمله موارد به نمایش آمده در این موزه، لباس افسری و کلاه گلوله خورده شاه در واقعه ترور ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ بود.^[۱]

پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، «موزه پهلوی» تعطیل شد و از این کاخ مدتی به عنوان مقر کمیته انقلاب اسلامی استفاده می‌شد. پس از مدتی این کاخ متروک ماند تا در اواسط دهه ۱۳۷۰ خورشیدی، مجمع تشخیص مصلحت نظام به این کاخ نقل مکان کرد. امروزه از این بنا در مکاتبات دولتی به عنوان ساختمان قدس یاد می‌شود. بخش هایی از کاخ مرمر در سال ۱۳۸۷ مرمت و بازسازی شد.^[۲]

بهروز احمدی، معمار ایرانی، طراح بنایی ۵ طبقه زبرزمین و در زبر کاخ مرمر بود که اکنون از آن با نام «موزه قرآن» یاد می‌شود.^[۳]

هگمتانه

مختصات: ۳۴°۴۸′۲۳.۴″ شمالی ۴۸°۳۰′۵۸.۴۹″ شرقی

نمای کاخ باستانی هگمتانه در نقش‌های آشوریان بر مبنای توصیف هرودوت

از آثار زرین شاهان هخامنشی که در ویرانه‌های هگمتانه یافته شده است.

هَگمَتانَه، فارسی باستان: Haŋgmatana، یونانی: هگمتانه، فارسی نو: همدان. هگمتانه به معنی «جای بهم آمدگان»، «جای گرد آمدگان»، نام باستانی شهر همدان در زبان ایرانیان در زمان مادها و هخامنشیان است. برخی هگمتانه را «شهر مادها» معنی می‌کردند و آن را برابر با عبارت ایلامی نو hal.mata.na «شهر مادها» می‌گرفتند که نادرست است.

هگمتانه پایتخت شاهنشاهی مادها و پایتخت تابستانی ایران در زمان هخامنشیان و اشکانیان بوده است. این شهر کهن، نخستین پایتخت ایران بوده و به همراه آتن در یونان و رم در ایتالیا، از معدود شهرهای باستانی جهان است که همچنان زنده و مهم است. با این تفاوت که همدان هرگز اهمیت خود را از دست نداده و از آن دو شهر نیز قدیمی تر است. یونانیان هگمتانه را اِکباتان می‌خواندند که یونانی شده هگمتانه است.هرودوت این شهر را ساخته دیااکو دانسته و گفته است که هفت دیوار داشته که هر کدام به رنگ یکی از سیاره‌ها بوده اند.

آریوبرزن (هخامنشی)

آریوبرزن
نگاره‌ای نو از آریوبرزن
زادروز	۳۶۸ پیش از میلاد آیاپیر
درگذشت	۳۳۰ پیش از میلاد کوه‌های زاگرس
محل زندگی	ایران
ملیت	ایرانی
نژاد	آریایی
شناخته‌شده برای	مقابله با سپاه اسکندر
خویشاوندان	خواهر یوتاب، پدر

آریوبَرزَن (به یونانی: Aριoβαρζάνης)‏ نام سردار ایرانی بود که در کوههای پارس در برابر سپاه اسکندر مقدونی ایستادگی کرد و خود و سربازانش تا واپسین تن کشته شدند. نام آریوبرزن در پارسی کنونی به گونه آریابرزین هم گفته و نوشته می‌شود که به معنی ایرانی باشکوه‌است.^[۱]

محمد مصدق

محمد مصدّق

شناسنامه
نام کامل	محمد مصدق
سرشناس به	دکتر مصدق مصدق‌السلطنه
زادروز	۲۹ اردیبهشت یا ۲۶ خرداد، ۱۲۶۱ ۱۹ می یا ۱۶ ژوئن، ۱۸۸۲
زادگاه	سنگلج، تهران، ایران
تاریخ مرگ	۱۴ اسفند، ۱۳۴۵ ۵ مارس، ۱۹۶۷
جایگاه مرگ	احمد آباد، ایران
همسر	ضیاءالسلطنه
فرزندان	احمد غلامحسین منصوره ضیا اشرف خدیجه
دانش‌آموخته	مدرسه علوم سیاسی پاریس دانشگاه نوشاتل سوئیس
اطلاعات سیاسی
تاریخ نخست‌وزیری	۷ اردیبهشت ۱۳۳۰ - ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ ۲۸ آوریل ۱۹۵۱ – ۱۹ اوت ۱۹۵۳
حزب سیاسی	جبهه ملی ایران
سمت	نخست وزیر ایران
پست‌های پیشین	نماینده مجلس شورای ملی استانداری فارس وزیر مالیه احمد قوام وزیر خارجه حسن پیرنیا
کارها	ملی کردن صنعت نفت
پادشاه	محمدرضا پهلوی
پس از	حسین علا
پیش از	فضل‌الله زاهدی
امضا
وی در تاریخ ۲۵ تیر ۱۳۳۱ از سمت نخست وزیری استعفا کرد ولی بعد از ۵ روز با خواست مردم در جریان قیام ۳۰ تیر، مجدداً به این سمت منصوب شد
ن • ب • و

محمد مصدق (۲۹ اردیبهشت یا ۲۶ خرداد ۱۲۶۱ - ۱۴ اسفند ۱۳۴۵)^[۱][۲] سیاست‌مدار، دولت‌مرد، نمایندهٔ چند دوره مجلس شورای ملی، و نخست‌وزیر ایران در سال‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۲ بود.

وی به عنوان رهبر ملی شدن صنعت نفت ایران شناخته می‌شود چرا که تا پیش از آن، نفت ایران زیر سلطهٔ دولت بریتانیا و به واسطهٔ «شرکت نفت ایران و انگلیس» (که بعدها به «بریتیش پترولیوم» یا به اختصار «Bp» تغییر نام داد) اداره می‌شد. مصدق پس از کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲، در دادگاه نظامی محاکمه شد و علی‌رغم دفاعیهٔ مستندی که از کارها و دیدگاه‌های خود ارائه کرد، به سه سال زندان محکوم شد. پس از تحمل سه سال زندان، به دستور محمد رضا پهلوی، دکتر مصدق به ملک پدری خود در احمد آباد تبعید شد و تا پایان زندگی زیر نظارت شدید دولت، در انزوا و تنهایی زندگی کرد؛ تا اینکه سرانجام در ۱۴ اسفند ماه ۱۳۴۵ بر اثر بیماری سرطان، در سن ۸۴ سالگی چشم از جهان فروبست.^[۳]

محمد مصدق از از چهره هایی به شمار می‌‌رود که ملی‌ گرایی پرشور و استکبار ستیز وی بر کشور‌های خاور میانه همچون مصر و لیبی‌ تأثیر گذشت. او اولین سیاست‌مدار خاور میانه بود که با ملی‌ کردن صنعت نفت پرچم مبارزه اقتصادی با قدرت‌های استعماری را بر افراشت. او به طرق مختلف سرمشقی برای سران ملی‌ گرای دیگر همچون جمال عبدالناصر بود.^[۴]

سیاوش پسر کاووس

گذر سیاوش از آتش

سیاوش یا سیاووش یا سیاوخش (صورت پهلوی آن هم سیاوخش است) از شخصیتهای معصوم شاهنامه و فرزند پهلوان و برومند کاووس است. صورت اوستایی این نام سیاورشن به معنی دارندهٔ حیوان (اسب) نر سیاه است.^∗ در شاهنامه نیز اسب سیاوش با صفت شبرنگ^*[۱] (به رنگ شب = سیاه) آمده است.

بیژن و منیژه

داستان بیژن و منیژه یکی از داستان‌های معروف کتاب شاهنامه، کتاب حماسی ایرانیان به زبان فارسی است. این داستان روایت عشق بیژن پسر گیو و منیژه دختر افراسیاب است.

گیو پسر گودرز

گیو (بر وزن تیز)، پسر گودرز و برادر رُهام از پهلوانان بزرگ و خوشنام ایران در شاهنامه است. از بزرگ‌ترین کارهای او رفتن به توران در جستجوی کیخسرو و یافتن او پس از هفت سال و آوردن او و مادرش، فریگیس، به ایران است. او در این کار، خصوصاً هنگام بازگشت، رشادت‌ها و پهلوانی‌ها کرد.

گیو همچنین داماد رستم (از طریق وصلت با بانوگشسپ) بود. در شاهنامه او تنها دارای یک فرزند به نام بیژن است. بروز احساسات پدرانه از گیو در جای جای شاهنامه صحنه‌های دل‌انگیزی می‌آفریند که خطوط شخصیت او را پررنگ می‌کند.^*[۱]

سرانجام کار گیو در شاهنامهٔ فردوسی این است که او همراه رهام و سه پهلوان دیگر همراه کیخسرو می‌شوند در سفر نهائی کیخسرو به سوی پروردگار و ترک این جهان سفلی. علی رغم گوشزدهای کیخسرو که فقط کسانی که از فرّ ایزدی برخوردار باشند می‌توانند این راه را طی کنند وگرنه نابود و یا ناپدید خواهند شد، پنج پهلوان (از جمله گیو) تصمیم گرفتند که با کیخسرو همراه شوند. سرانجام پس از برگذشتن کیخسرو بسوی عالم بالا، هر پنج پهلوان گرفتار برف و بوران شده و همانجا ناپدید شدند.

ابومسلم خراسانی

این نوشتار نیازمند تصویر است. با توجه به رعایت حق تکثیر با بارگذاری و افزودن تصویر.

ابومسلم خراسانی (۷۱۸-۷۵۵ میلادی) یکی از فرماندهان نظامی ایران و رهبر جنبش سیاه‌جامگان بود که توانست با براندازی حکومت بنی امیه، حکومت بنی عباس را پایه گذاری کند. نام اصلی او بهزادان پسر ونداد بود که به توصیه ابراهیم امام، یکی از بزرگان بنی عباس، به عبدالرحمن تغییر نام داد و با حکم وی رهسپار خراسان شد تا رهبری جنبش ضد اموی در این منطقه را بر عهده بگیرد. وی پس از پیروزی بر حاکم خراسان و تسخیر مرو، سپاهی را روانه عراق نمود و توانست در سال ۱۳۲ هجری قمری، مروان، آخرین خلیفه اموی را شکست دهد. با بر تخت نشستن ابوالعباس عبدالله سفاح به عنوان اولین خلیفه عباسی، امارت خراسان به ابومسلم سپرده شد. اما قدرت و نفوذ وی برای خلیفه و اطرافیان او نگران کننده بود. سرانجام، ابومسلم در سال ۱۳۷ هجری قمری، به نحو توطئه آمیزی به دستور منصور، دومین خلیفه عباسی به قتل رسید.

کشته شدن ابومسلم، سرآغاز قیامها و شورشهای متعددی شد که به خونخواهی او شکل گرفت و برخی از آنها سالهای سال، خلفای عباسی را به خود مشغول نموده بود.

شوش

شوش
کشور	ایران
استان	خوزستان
شهرستان	شوش
بخش	بخش مرکزی شهرستان شوش دانیال
نام(های) دیگر	شوش دانیال
نام(های) قدیمی	سوس، سوزیانا
مردم
جمعیت	۵۹،۱۶۱ نفر در سال ۱۳۹۰ [۱]
مذهب	اسلام (شیعه)
جغرافیای طبیعی
مساحت	۳۵۷۷ کیلومتر مربع
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه	۲۰
میانگین بارش سالانه	(۲۱۳) میلیمتر
اطلاعات شهری
پیش‌شماره تلفنی	۰۶۴۲
وبگاه	www.shoushcity.net
شوش روی نقشه ایران ۳۲.۱۹۴۲° شمالی ۴۸.۲۴۳۶° شرقیمختصات: ۳۲.۱۹۴۲° شمالی ۴۸.۲۴۳۶° شرقی

شوش شهری است با ۵/۶ کیلومتر مربع مساحت در ۲۴ کیلومتری جنوب غربی دزفول و ۱۱۵ کیلومتری شمال غربی اهواز بین ۳۲ درجه و ۲ دقیقه عرض شمالی و۴۷ درجه و ۱ دقیقه طول شرقی نسبت به نصف النهار گرینویچ قرار دارد. بلندی شهر شوش از سطح دریا ۸۷ متر و فاصله هوایی تا تهران ۴۷۹ کیلومتر است. فاصله زمینی شوش تا تهران ۷۶۶ کیلومتر، تا اهواز ۱۱۵ کیلومتر، تا دزفول ۲۴ و تا اندیمشک ۳۸ کیلومتر است. حدود ۱۳۲۹ هـ. ش به مرکز بخش تبدیل شد.

شهر باستانی شوش از مراکز تمدن قدیم، از معروفترین شهرهای دنیا، پایتخت چند هزار ساله مملکت عیلام و همچنین پایتخت زمستانی امپراطوری هخامنشی بوده‌است. حمزه اصفهانی شوش را چنین توصیف نموده: شوش به معنی شهر زیبا، باصفا، خوب و لطیف. در تورات و در قاموس موسی درباره شوش آمده‌است: شوشن یا شوشان در عبری زنبق بوده، در یونان سوسنای می‌گفتند و نامهای دیگرش «سوسا» «سوس» بوده، قسمت بزرگی از ولایت شوش و عیلام را هم «سوسیانا» یا «سوزیانا» می‌گفتند. شوش یا شوشن نام همه گیاهان تیره سنبل و زنبق و نرگس و اسپرغم به شمار می‌رود. شوش در قرون وسطی آباد و مرکزی بزرگ برای خوزستان بوده‌است که در آن روزگار چندین شهر، آبادی و حومه داشته و در آن شهر قلعه‌ای محکم و قدیمی، بازارهایی با شکوه و مسجدی با ستونهای گرد وجود داشته‌اند. این شهر به داشتن منسوجات ابریشمی خام، ترنج، انار و نیشکر معروف بوده‌است. آرامگاه دانیال نبی در شهر شوش واقع گردیده‌است. شوش در دوره اسلامی نیز مدتها از شهرهای پرجمعیت و پررونق بود، هنگامی که مرکز خوزستان به اهواز منتقل شد شوش کم کم اهمیت خود را از دست داد. در طبقات پایین تر این شهر آثاری بدست آمده که باستان شناسان آنها را مربوط به ۸ هزار سال پیش می‌دانند.

پاسارگاد

مختصات: ۳۰°۱۱′۳۸.۲۳″ شمالی ۵۳°۱۰′۲.۰۲″ شرقی

پاسارگاد
میراث جهانی یونسکو
اطلاعات اثر
کشور	ایران
نوع	فرهنگی
معیار ثبت	i, ii, iii, iv
شمارهٔ ثبت	۱۱۰۶
منطقه	آسیا و اقیانوس آرام
تاریخچه
تاریخچهٔ ثبت	۲۰۰۴ ( بیست‌وهشتم)
اطلاعات ثبت ملی
شماره ثبت ملی	۱۹
تاریخ ثبت ملی	۲۴ شهریور ۱۳۱۰
دیرینگی	دوره هخامنشی
نام اظهارشده در فهرست میراث جهانی یونسکو † منطقهٔ بر پایهٔ دسته‌بندی یونسکو

گزاره «من کورش هستم، شاه هخامنشی» که به سه زبان پارسی باستان، عیلامی و بابلی روی یک ستون در پاسارگاد کنده‌کاری شده‌است.

مجموعه میراث جهانی پاسارگاد مجموعه‌ای از سازه‌های باستانی برجای‌مانده از دوران هخامنشی است که در شهرستان پاسارگاد در استان فارس جای گرفته‌است.

این مجموعه دربرگیرنده ساختمان‌هایی چون آرامگاه کوروش بزرگ، باغ پادشاهی پاسارگاد، ، پل، ، ، دو کوشک، آب‌نماهای باغ شاهی، ، ساختارهای دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری، محوطهٔ مقدس و تنگه بلاغی است.

این مجموعه، پنجمین مجموعه ثبت‌شده در فهرست آثار میراث جهانی در ایران است که در نشست یونسکو که در تیرماه سال ۱۳۸۳ در چین برگزار شد به دلیل دارا بودن شاخص‌های فراوان با صد در صد آرا در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.^[۱]

علی شریعتی

دارای منبع

• «همیشه حرفهایست برای گفتن و حرفهایست برای نگفتن و ارزش هر انسان به حرفهایست که برای نگفتن دارد حرفهایی اهورایی و برامده از دل ...»
  • از کتاب هبوط

اگر ایدئولوژی می باید از فلسفه سر می زد، رهبران با ایمان ها باید فلاسفه می بودند، و مجاهدین راه حقیقت، نیز فیلسوفها، در صورتی که فلاسفه چهره های پفیوز تاریخ اند. این توده ها هستند که به عنوان بهترین سربازان ایدئولوژی ها به مبارزه در تاریخ آغاز کرده اند. “جان داده اند و می دهند” بنابراین می بینیم که این فلاسفه نیستند که ایدئولوژی می سازند، مردم اند که ایدئولوژی بوجود می آورند.

• • مجموعه آثار، شماره23 – ص72

علی شریعتی

«شریعتی» تغییر مسیری به این صفحه است. برای کاربردهای دیگر شریعتی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

علی شریعتی
زادروز	۲ آذر ۱۳۱۲ [۱] [۲] ایران، سبزوار، کاهک[۳]
درگذشت	۲۹ خرداد ۱۳۵۶[۳] انگلستان، ساوت‌همپتون[۳]
آرامگاه	سوریه، دمشق
تحصیلات	کارشناسی ادبیات فارسی و دکترای تاریخ
از دانشگاه	مشهد و سوربن
پیشه	نویسنده، جامعه‌شناس، تاریخ‌شناس، پژوهشگر دینی
سال‌های فعالیت	۱۳۳۱–۱۳۵۶[۳]
فهرست[نمایش]
لقب	معلم انقلاب
دین	اسلام، تشیع
آثار	فهرست آثار شریعتی
همسر	پوران شریعت‌رضوی
فرزندان	احسان، سوسن، سارا،
والدین	محمدتقی شریعتی
خویشاوندان	مهدی شریعت‌رضوی
گفتاورد	گفتاوردهای علی شریعتی
وبگاه
وبگاه رسمی علی شریعتی وبگاه دکتر شریعتی

علی شریعتی مزینانی، مشهور به دکتر علی شریعتی ^[۵]‏ ^[۶] (۲ آذر ۱۳۱۲، روستای کاهک، سبزوار – ۲۹ خرداد ۱۳۵۶، ساوت‌همپتون، انگلیس) نویسنده، جامعه‌شناس، تاریخ‌شناس^[۱][۷]، پژوهشگر دینی اهل ایران، از مبارزان و فعالان مذهبی و سیاسی و از نظریه‌پردازان انقلاب اسلامی ایران بود^[۱]، که در سن چهل و چهارسالگی به‌صورت مشکوکی در انگلستان درگذشت، و هم‌اکنون آرامگاه وی در مکانی نزد مقبره حضرت زینب کبری در دمشق سوریه است.

شریعتی علاوه بر شهرت زیادش برای سهم داشتن در انقلاب ایران، دلیل دیگر شهرتش کارنامه فعالیت‌های اوست که برای احیای مذهب و سنت در جامعه و بیدادگری نسبت به سلطنت وقت داشته است. شریعتی را در ادبیات معاصر معلم شهید می‌نامند. و از زمان انقلاب تاکنون یادبودهای زیادی یه یاد او برگزار و اجرا کرده‌اند. و از آن زمان نقدها و تجلیل‌های زیادی پیرامون آثار، آراء و تاثیراتی که او بر چند دههٔ معاصر ایران گذاشته وجود دارد.

یعقوب لیث

یعقوب لیث
امیر صفاری
تندیس یعقوب لیث صفاری در ورودی شهر دزفول
دوران	۲۴۷-۲۶۵ (قمری)
نام کامل	یعقوب پسر لیث پسر معدل
زادگاه	قریه
مرگ	شوال ۲۶۵ (قمری)
محل مرگ	گندی شاپور در اثر قولنج
پیش از	عمرو لیث
دودمان	دودمان صفاری
پدر	لیث

یعقوب (پسر ِ) لیث یکی از پادشاهان ایران از دودمان ایرانی صفاری بود. نام پارسی وی رادمان پسر ماهک بود^[۱].

زندگینامه

یعقوب پسر لیث در روستای قرنین در سیستان به دنیا آمد. لیث پدر یعقوب در سیستان شغل عمرو و عیّاران او را به سرداری خود برگزیدند.

در سال ۲۳۷ که طاهر بن عبدالله در خراسان حکومت می‌کرد مردی از اهل بر سیستان چیره شد و یعقوب به خدمت وی در آمد. طاهر که مردی با تدبیر بود را از سیستان براند و پس از وی (یا نضر) خروج کرد و سیستان را تصرف نمود و سپاهیان طاهر را از سیستان براند. درهم که نتوانست از عهده‌ای سپاهیان برآید یعقوب را سردار سپاه خویش تعین کرد. سپاهیان چون ضعف فرماندهی درهم را دیدند از فرماندهی یعقوب اسقبال نمودند.

حسن روحانی

حسن روحانی
رئیس‌جمهور ایران
مشغول به کار
تاریخ انتصاب ۱۲ مرداد ۱۳۹۲
قبلی	محمود احمدی‌نژاد
دبیر شورای عالی امنیت ملی
مشغول به کار ۲۲ مهر ۱۳۶۸ – ۲۴ مرداد ۱۳۸۴
رئیس جمهور	اکبر هاشمی رفسنجانی سید محمد خاتمی
بعدی	علی لاریجانی
نماینده مجلس خبرگان رهبری
مشغول به کار
تاریخ انتصاب ۲۹ بهمن ۱۳۷۸
حوزه انتخاباتی	استان سمنان (دورهٔ سوم) استان تهران (دورهٔ جهارم)
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام
مشغول به کار
تاریخ انتصاب ۱۸ اردیبهشت ۱۳۷۰
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک
مشغول به کار
تاریخ انتصاب ۱۰ مرداد ۱۳۷۱
قبلی	سید محمد موسوی خوئینی‌ها
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی
مشغول به کار ۷ خرداد ۱۳۷۱ – ۶ خرداد ۱۳۷۹
قبلی	بهزاد نبوی
بعدی	سید محمدرضا خاتمی
نماینده مجلس شورای اسلامی
مشغول به کار ۷ خرداد ۱۳۵۹ – ۶ خرداد ۱۳۷۹
حوزه انتخاباتی	استان سمنان (دورهٔ ۱) استان تهران (دورهٔ ۲، ۳، ۴، ۵)
اطلاعات شخصی
تولد	۲۱ آبان ۱۳۲۷ ۱۲ نوامبر ۱۹۴۸ ‏(۶۴ سال) سرخه، سمنان، ایران
احزاب سیاسی	جامعه روحانیت مبارز[۱]
دیگر وابستگی‌های سیاسی	حزب جمهوری اسلامی (۱۳۵۷-۱۳۶۶)
همسر(ان)	صاحبه عربی (زادهٔ ۱۳۳۳)[۲]
مادر علمی	دانشگاه کلدونین گلاسگو دانشگاه تهران حوزه علمیه قم
دین	اسلام شیعه دوازده امامی
وبگاه	rouhani.ir

حسن روحانی (با نام پیشین حسن فریدون^[۳]؛ زادهٔ ۲۱ آبان ۱۳۲۷‏^[۴]در سرخهٔ شهرستان سمنان^[۵]) رئیس جمهوری اسلامی ایران؛ هم چنین وی نماینده مردم استان تهران در مجلس خبرگان رهبری از سال ۱۳۷۸،^[۶] عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام از سال ۱۳۷۰،^[۷] عضو شورای عالی امنیت ملی به نمایندگی از رهبر جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۶۸‏^[۸] و رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام از سال ۱۳۷۱ است.^[۹]

وی سابقه پنج دوره نمایندگی مردم در مجلس شورای اسلامی را دارد و نائب رئیس مجلس شورای اسلامی در دوره چهارم و دوره پنجم و دبیر شورای عالی امنیت ملی از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۴ بوده است.^[۹] او در این سمت، رئیس تیم هسته‌ای و مذاکره‌کننده ارشد ایران با سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و بریتانیا در مورد برنامه هسته‌ای ایران بود.^{[۱۰]:۱۳۸}

در ۲۲ فروردین ۱۳۹۲، حسن روحانی با شعار «دولت تدبیر و امید» و اعتدال‌گرایی، نماد کلید و رنگ بنفش برای انتخابات ریاست جمهوری رسماً اعلام نامزدی کرد.^[۱۱][۱۲] وی در ۱۷ اردیبهشت، با حضور در ستاد انتخابات وزارت کشور، نام خود را برای رقابت ۲۴ خرداد ثبت کرد.^[۱۳][۱۴] سرانجام وی با اعلام وزارت کشور با کسب ۱۸٬۶۱۳٬۳۲۹ رأی رسماً به عنوان هفتمین رئیس جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد.^[۱۵]

رئیس‌علی دلواری

رئیس‌علی دلواری
رییس علی دلواری
محل تولد	دلوار
تاریخ تولد	۱۲۶۱
محل مرگ	تنگک صفر (بوشهر)
تاریخ مرگ	۱۲ شهریور ۱۲۹۴
محل دفن	دار السلام, نجف, عراق
تابعیت	ایرانی
فرماندهی	فرمانده نیروهای تنگستان
جنگ‌ها	جنگ جهانی اول، (ایران و انگلستان)
کارهای مهم	محافظت از مرزهای جنوب کشور ایران (بوشهر)

تندیس رئیس‌علی دلواری در ورودی بندر دلوار

رئیس‌علی دلواری

رئیس‌علی دلواری (۱۲۶۱-۱۲۹۴ خورشیدی/ ۱۸۸۲-۱۹۱۵ میلادی) آزادی‌خواه مشروطه‌طلب و رهبر قیام جنوب در تنگستان و بوشهر علیه نیروهای بریتانیا در دورهٔ جنگ جهانی اول بود.

• ۱ زندگینامه
• ۲ مبارزات مشروطه‌خواهی رئیس‌علی
• ۳ رئیس‌علی و جنگ جهانی اول
  • ۳.۱ نبرد دلوار
  • ۳.۲ نبرد بوشهر
  • ۳.۳ کشتن
• ۴ بزرگداشت
• ۵ فرزندان
• ۶ همرزمان
• ۷ جستارهای وابسته
• ۸ منابع
• ۹ پیوند به بیرون

باقرخان

باقر خان
باقر خان
زادروز	۱۲۴۰ تبریز،
درگذشت	آبان ۱۲۹۵ قصر شيرين،
آرامگاه	مزارستان طوبی تبریز
ملیت	ایران
لقب	سالار ملی
مذهب	شیعه
گفتاورد	ویکی‌گفتاورد

باقر خان، مشهور به سالار ملّی، جز قهرمانان ملی ایران ، و از مبارزان جنبش مشروطه‌ است. او، فرزند حاج رضا بنا، در سال ۱۲۴۰ شمسی در محله خیابان تبریز زاده شد.^[۱] شغل وی بنّائی بود ولی در جریان مشروطیت به مجاهدین پیوست. ریاست مجاهدین محله خیابان تبریز را^[۲] بعهده داشت. پس از به ، به دستور انجمن ایالتی همراه با ستارخان به جنگ مسلحانه با قشون دولتی که تبریز را در محاصره داشت، پرداخت. همزمان با او، ستارخان در محله امیرخیز، محله دیگر تبریز، با دولتیان جنگ می‌کرد. در اثر همکاری او با ستّارخان کار مشروطه‌طلبان پیشرفت کرده و تبریز از محاصره درآمد. پس از پیروزی مجاهدین، مجلس شورای ملی باقرخان را به لقب سالار ملی ملقب ساخت، و از او تقدیر نمود.

ستارخان

ستارخان
ستارخان از سرداران جنبش مشروطه‌خواهی ایران - سردار ملی
زادروز	/ بیشک قره قیه ورزقان، ایران
درگذشت	۲۸ ذی الحجه ۲۵ آبان ۱۲۹۳ / ۱۶ نوامبر ۱۹۱۴ (حدود ۴۸ سال) تهران، ایران
آرامگاه	شهر ری - باغ طوطی در جوار شاه عبدالعظیم
محل زندگی	آذربایجان - تبریز
ملیت	ایران
نام‌های دیگر	ستار قره‌داغی
لقب	سردار ملی
دوره	قاجار
مذهب	شیعه اثنی عشری
همسر	فاطمه
فرزندان	یدالله، سلطان، معصومه
والدین	حاج حسن قره داغی
گفتاورد	«من می‌خواهم هفت دولت زیر پرچم ایران باشد»

ستارخان با نام اصلی ستارخان قره‌داغی از سرداران جنبش مشروطه ایران ملقب به سردار ملی است. وی با ایستادگی در برابر نیروهای دولتی ضد مشروطه در تبریز جانفشانی‌های بسیاری کرد.

ستار قره‌داغی سومین پسر حاج حسن قره‌داغی در ۲۸ مهر ۱۲۴۵ خورشیدی (۲۰ اکتبر ۱۸۶۶ میلادی) در روستای بیشک ورزقان در آذربایجان به دنیا آمد. وی در مقابل قشون عظیم محمدعلی‌شاه پس از به توپ بستن مجلس شورای ملی و تعطیلی آن که برای طرد و دستگیر کردن مشروطه‌خواهان تبریز به آذربایجان گسیل شده بود، ایستادگی کرد و بنای مقاومت گذارد. ستارخان مردم را بر ضد اردوی دولتی فراخواند و خود رهبری آن را بر عهده گرفت و به همراه سایر مجاهدان و باقرخان -سالار ملی- مدت یک سال در برابر قوای دولتی ایستادگی کرد و نگذاشت تبریز به دست طرفداران محمدعلی‌شاه بیفتد.^[۱] اختلاف او با شاهان قاجار و اعتراض به ظلم و ستم آنان، به زمان کودکی‌اش بر می‌گشت.^[۲]

میرزا کوچک خان جنگلی

در بی‌طرفی این مقاله یا بخش اختلاف نظر وجود دارد. لطفاً به گفتگوهای صفحهٔ بحث مراجعه کنید.

لحن یا سبک این مقاله بازتاب‌دهندهٔ لحن دانشنامه‌ای استفاده‌شده در ویکی‌پدیا نیست. لطفاً کلمات ستایش‌گونه و غیر ادبی و عبارت‌های نادانشنامه‌ای را بزدایید. برای راهنمایی بیشتر راهنمای نوشتن مقاله‌های بهتر را ببینید.

میرزا کوچک
میرزا کوچک جنگلی
زادروز	۱۲۵۷ محله رشت
درگذشت	۱۱ آذر ۱۳۰۰ ارتفاعات تالش-خلخال
آرامگاه	سلیمان دارابرشت
محل زندگی	رشت
ملیت	ایرانی
نام‌های دیگر	یونس استادسرائی
سال‌های فعالیت	۱۳۰۰-۱۲۷۷
نقش‌های برجسته	از رجال مشروطه خواه شمال و رهبر جنبش جنگل
سبک	مبارز
لقب	میرزا کوچک خان - سردار جنگل - کوچک خان - کوچک جنگلی
دوره	اواخر قاجاریه و پهلوی اول
والدین	میرزا بزرگ
امضا

یونس استادسرایی مشهور به میرزا کوچک جنگلی (۱۲۵۷ - ۱۱ آذر ۱۳۰۰ هجری خورشیدی) مبارز انقلاب مشروطه و رهبر جنبش جنگل که در اعتراض به عدم رعایت تمامیت ارضی و استقلال ایران از سوی بیگانگان بعد از مشروطه قیام کرد.

باباطاهر

مختصات: ۳۴°۴۸′۹.۹۹″ شمالی ۴۸°۳۰′۲۸.۶۱″ شرقی

باباطاهر
تصویری از بابا طاهر نگاره
نام اصلی	باباطاهر عریان
زمینه کاری	شعر فارسی، موسیقی
زادروز	۳۲۶ هجری خورشیدی همدان یا لرستان
مرگ	۴۱۱ هجری خورشیدی
ملیت	ایرانی
جایگاه خاکسپاری	همدان یا لرستان (ایران)
در زمان حکومت	سلجوقیان در زمان
لقب	باباطاهر، باباطاهر عریان
پیشه	شاعر،
سال‌های نویسندگی	قرن پنجم قمری
سبک نوشتاری	دوبیتی، رباعی
کتاب‌ها	اشعار دوبیتی مجموعه کلمات قصار

باباطاهر معروف به باباطاهر عریان، عارف، شاعر و دوبیتی سرای اواخر سده چهارم و اواسط سده پنجم هجری (سده ۱۱م) ایران و معاصر بوده است. بابا لقبی بوده که به پیروان وارسته می‌داده‌اند و عریان به دلیل بریدن وی از تعلقات دنیوی بوده است.^{[نیازمند منبع]} در میان مردم لر لقب بابا به پیران و مرشدان اهل حق نسبت داده می‌شود.^[۱]

کمال‌الملک

کمال‌المُلک
پرتره از خود
زادروز	۱۲۲۴ خورشیدی کاشان
درگذشت	۲۷ مرداد ۱۳۱۹ نیشابور، خراسان
آرامگاه	آرامگاه کمال الملکنیشابور
محل زندگی	کاشان، تهران و پاریس
ملیت	ایران
نام‌های دیگر	محمد غفاری
لقب	پیشخدمت حضور همایونی نقاش‌باشی کمال‌الملک ۱۲۶۹
دوره	قاجار
مذهب	شیعه
آثار	تالار آینه و ...
همسر	زهرا خانم ازدواج ۱۲۶۲ - درگذشته ۱۲۹۷
فرزندان	دختران: نصرت، تولد: ۱۲۶۳ پسران: حسینعلی خان، وفات: ۱۲۹۶
وبگاه
وبگاه کمال‌الملک

محمد غفاری معروف به کمال‌المُلک نقاش ایرانی (۱۲۲۴ کاشان- ۱۳۱۹ نیشابور) یکی از مشهورترین و پر نفوذترین شخصیت‌های تاریخ هنر معاصر ایران به شمار می‌آید. او برادرزاده صنیع‌الملک است.

وی در یکی از خانواده‌های هنرمند و سرشناس در کاشان چشم به جهان گشود. غفاری پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در کاشان به همراه برادر بزرگترش به تهران آمد و در دارالفنون در رشتهٔ نقاشی ادامه تحصیل داد. پس از گذشت سه سال تحصیل وی در دارالفنون، هنگامی که ناصر الدین شاه از این مدرسه بازدید می‌کرد، کار او را پسندید و وی را به دربار فراخواند.

ابن سینا

ابن سینا
زادروز	۳۷۰ قمری (۱ شهریور ۳۵۹)[نیازمند منبع] بخارا (پایتخت سامانیان)، در ازبکستان کنونی
درگذشت	جمعه ۱ رمضان ۴۲۸ قمری (۲ تیر ۴۱۶) همدان
آرامگاه	آرامگاه بوعلی‌سینا ۳۴°۴۷′۲۹.۵۵″ شمالی ۴۸°۳۰′۴۷.۶۲″ شرقی
محل زندگی	فرارود، خراسان، گرگان، ری و همدان
نام‌های دیگر	ابوعلی سینا، پور سینا
پیشه	فیلسوف و دانشمند
سال‌های فعالیت	اواخر سدهٔ چهارم و اوایل سدهٔ پنجم قمری
لقب	شیخ‌الرئیس
دوره	اواخر سامانیان و اوایل غزنویان
مذهب	اسماعیلیه(نقل از دایره المعارف اسلامی-کتاب سه الف از عباس پارس وا انتشارات قوانین)
مکتب	فلسفه مشایی
آثار	شفا، قانون، دانشنامهٔ علایی و رساله‌های بسیاری به عربی و فارسی
گفتاورد	تا بدانجا رسید دانش من، که بدانم همی که نادانم

ابوعلی حسین بن عبدالله بن سینا، مشهور به ابوعلی سینا و ابن سینا و پور سینا (زادهٔ ۳۵۹ ه. ش در بخارا -درگذشتهٔ ۲ تیر ۴۱۶ در همدان، ۹۸۰-۱۰۳۷ میلادی^[۱])^[۲][۳]،^[۴] پزشک و شاعر^[۵] ایرانی^{[۶][۷][۸][۹]} و مشهورترین و تاثیرگذارترینِ فیلسوفان-دانشمندان ایران است که به ویژه به دلیل آثارش در زمینه فلسفه ارسطویی و پزشکی اهمیت دارد. وی نویسنده کتاب شفا یک دانشنامه علمی و فلسفی جامع است و القانون فی الطب یکی از معروف‌ترین آثار تاریخ پزشکی است.^[۱۰][۱۱]

وی ۴۵۰ کتاب در زمینه‌های گوناگون نوشته‌است که شمار زیادی از آن‌ها در مورد پزشکی و فلسفه است. جرج سارتن در کتاب تاریخ علم وی را یکی از بزرگترین اندیشمندان و دانشمندان پزشکی می‌داند.^[۱۲] همچنین وی او را مشهورترین دانشمند ایران می‌داند که یکی از معروف‌ترین‌ها در همهٔ زمان‌ها و مکان‌ها و نژادها است..^[۱۳]

خیام

در درستی این مقاله اختلاف نظر وجود دارد. خواهشمندیم در روشن‌شدن اعتبار منابع مورد اختلاف کمک کنید. بحث‌های مرتبط را می‌توانید در صفحهٔ بحث ببینید.

عُمَر خَیّام
نام اصلی	غیاث‌الدین ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیام نیشابوری
زمینه کاری	ریاضیات، اخترشناسی، فلسفه[۱]، دین، تاریخ، گاهشماری، موسیقی
زادروز	۲۸ اردیبهشت ۴۲۷ خورشیدی، ۱۸ مه نیشابور
پدر و مادر	ابراهیم خیام نیشابوری
مرگ	۵۱۰ خورشیدی، ۱۱۳۱ میلادی نیشابور
محل زندگی	حیره (نیشابور)
جایگاه خاکسپاری	قبرستان حیره آرامگاه خیام ۳۶°۹′۵۷.۲۱″ شمالی ۵۸°۴۹′۲۰.۲″ شرقی
در زمان حکومت	الگو:پرچم دولت سلجوقیان دوره سلجوقی، سلطان سنجر، ملک‌شاه سلجوقی
رویدادهای مهم	سقوط دولت آل بویه، قیام دولتِ سلجوقی، جنگ‌های صلیبی، ظهور باطنیان
نام(های) دیگر	خیامی، خیام نیشابوری، خیامی النیسابوری[۲]
لقب	حکیم، حجةالحق، امام عصر، جانشین ابن‌سینا
کتاب‌ها	رسالة فی شرح ما اشکل من مصادرات اقلیدس، رسالهٔ مشکلات الحساب (مسائلی در حساب)، القول علی اجناس التی بالاربعاء(موسیقی)
نوشتارها	رساله در جبر
فرزندان	نواده او :شاهپور نیشابوری
دانشگاه	نظامیه نیشابور
شاگرد	ابن سینا، امام موفق نیشابوری
دلیل سرشناسی	تدوین تقویم جلالی، رباعیات، استاد بی‌بدیلِ فلسفه طبیعی (مادی) ریاضیات، منطق و متافیزیک، مثلث خیام-پاسکال، چهارضلعی خیام-ساکری
اثرگذاشته بر	صادق هدایت بر این باور است که حافظ از تشبیهات خیام بسیار استفاده کرده‌است.

عُمَر خَیّام نیشابوری (نام کامل: غیاث‌الدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خیام نیشابوری) (زادهٔ ۲۸ اردیبهشت ۴۲۷ خورشیدی در نیشابور - درگذشته ۱۲ آذر ۵۱۰ خورشیدی در نیشابور)^[۳] که خیامی و خیام نیشابوری و خیامی النیسابوری^[۴] هم نامیده شده‌است، فیلسوف، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و رباعی سرای ایرانی در دورهٔ سلجوقی است. گرچه پایگاه علمی خیام برتر از جایگاه ادبی او است و لقبش «حجةالحق» بوده‌است؛^[۵] ولی آوازهٔ وی بیشتر به واسطهٔ نگارش رباعیاتش است که شهرت جهانی دارد. افزون بر آن‌که رباعیات خیام را به اغلب زبان‌های زنده ترجمه نموده‌اند، ادوارد فیتزجرالد^[۶] رباعیات او را به زبان انگلیسی ترجمه کرده‌است که مایهٔ شهرت بیشتر وی در مغرب‌زمین گردیده‌است.

یکی از برجسته‌ترین کارهای وی را می‌توان اصلاح گاهشماری ایران در زمان وزارت خواجه نظام‌الملک، که در دورهٔ سلطنت ملک‌شاه سلجوقی (۴۲۶ - ۴۹۰ هجری قمری) بود، دانست. وی در ریاضیات، ، دینی و تاریخی استاد بود. نقش خیام در حل معادلات درجه سوم و مطالعات‌اش دربارهٔ اصل پنجم اقلیدس نام او را به عنوان ریاضی‌دانی برجسته در تاریخ علم ثبت کرده‌است.^[۷] ابداع نظریه‌ای دربارهٔ نسبت‌های هم‌ارز با نظریهٔ اقلیدس نیز از مهم‌ترین کارهای اوست. ^[۸]

شماری از تذکره‌نویسان، خیام را شاگرد ابن سینا و شماری نیز وی را شاگرد امام موفق نیشابوری خوانده‌اند.^{[۹][۵][۱۰]} صحت این فرضیه که خیام شاگرد ابن سینا بوده‌است، بسیار بعید می‌نماید، زیرا از لحاظ زمانی با هم تفاوت زیادی داشته‌اند. خیام در جایی ابن سینا را استاد خود می‌داند اما این استادی ابن سینا، جنبهٔ معنوی دارد.

عطار نیشابوری

مختصات: ۳۶°۱۰′۱.۷۱″ شمالی ۵۸°۴۸′۲۵.۳۳″ شرقی

فریدالدین ابوحامد محمد بن ابوبکر ابراهیم بن اسحاق عطار کَدکَنی نیشابوری مشهور به عطّار نیشابوری (زادهٔ ۵۴۰ در کدکن – درگذشتهٔ ۶۱۸ هجری قمری در شادیاخ نیشابور) یکی از عارفان و شاعران ایرانی بلندنام ادبیات فارسی در پایان سدهٔ ششم و آغاز سدهٔ هفتم است. او در سال ۵۴۰ هجری برابر با ۱۱۴۶ میلادی در کدکن زاده شد.^[۱]

مولوی

جلال‌الدین محمد بلخی
تصویری پندارین از مولانا
زادروز	۶ ربیع‌الاول ۶۰۴ قمری بلخ (افغانستان امروزی) یا وخش
درگذشت	۵ جمادی‌الثانی ۶۷۲ قمری قونیه
آرامگاه	قونیه ترکیه ۳۷°۵۲′۱۴.۴۷″ شمالی ۳۲°۳۰′۱۷.۸۲″ شرقی
محل زندگی	ایران - تاجیکستان/افغانستان و ترکیه کنونی
ملیت	ایرانی
لقب	مولانا مولوی خَمُش
دوره	خوارزمشاهیان
مذهب	اسلام,اهل سنت
آثار	مثنوی معنوی دیوان شمس فیه ما فیه
والدین	پدر: بهاءالدین ولد[۱]

جلال‌الدین محمد بلخی معروف به مولوی و مولانا و رومی (‎۶ ربیع‌الاول ۶۰۴، بلخ^[۲] یا وخش^[۳] – ۵ جمادی‌الثانی ۶۷۲ هجری قمری، قونیه) (۱۵ مهر ۵۸۶ - ۴ دی ۶۵۲ هجری شمسی) از مشهورترین شاعران ایرانی‌تبار^{[۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳]}پارسی‌گوی است ^{[۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹]}. نام کامل وی «محمد ابن محمد ابن حسین حسینی خطیبی بکری بلخی» بوده و در دوران حیات به القاب «جلال‌الدین»، «خداوندگار» و «مولانا خداوندگار» نامیده می‌شده‌است. در قرن‌های بعد (ظاهراً از قرن ۹) القاب «مولوی»، «مولانا»، «مولوی رومی» و «ملای رومی» برای وی به کار رفته‌است و از برخی از اشعارش تخلص او را «خاموش» و «خَموش» و «خامُش» دانسته‌اند. زبان مادری وی پارسی بوده است^[۲۰].

سعدی

سعدی شیرازی
آرامگاه سعدی در شیراز.
نام اصلی	ابومحمد مُصلِح بن عَبدُالله
زمینه کاری	شاعر و نویسنده
زادروز	۵۸۵ یا حدود ۶۰۶ ه. ق. / ۵۸۴ شمسی شیراز، ایران.
مرگ	۶۹۱ ه. ق. / ۶۷۱ شمسی شیراز، ایران.
ملیت	ایرانی
جایگاه خاکسپاری	۲۹°۳۷′۲۱.۱۴″ شمالی ۵۲°۳۴′۵۹.۴۶″ شرقی
در زمان حکومت	سلطان محمد خوارزمشاه- سلطان غیاث‌الدین
رویدادهای مهم	هجوم مغولان
لقب	استاد سخن - شیرین سخن - شیخ اجل - مصلح‌الدین[۱]
کتاب‌ها	گلستان به نثر و بوستان به نظم و...
دیوان سروده‌ها	بوستان (بحر متقارب)- غزلیات -
تخلص	سعدی
دلیل سرشناسی	نظم و نثر آهنگین و قوی آثارش

ابومحمد مُصلِح‌الدین بن عَبدُالله نامور به سعدی شیرازی و مشرف الدین (۵۸۵ یا ۶۰۶ – ۶۹۱ هجری قمری، برابر با: ۵۶۸ یا ۵۸۸ - ۶۷۱ هجری شمسی) شاعر و نویسنده‌ی پارسی‌گوی ایرانی است. آوازه‌ی او بیشتر به خاطر نظم و نثر آهنگین، گیرا و قوی اوست. جایگاهش نزد اهل ادب تا بدان‌جاست که به وی لقب استاد سخن و شیخ اجل داده‌اند. آثار معروفش کتاب گلستان در نثر و بوستان در بحر متقارب و نیز غزلیات وی است.

قشقایی

ایل قشقایی[۱]
کل جمعیت
۱٬۷۶۹٬۰۰۰ نفر[۲]
نواحی با بیشترین جمعیت
استان‌های فارس
زبان‌های رایج
ترکی قشقایی
ادیان و مذاهب
اسلام شیعه

حدود سرزمین قشقایی‌ها در نقشه ایران

قشقایی یا ایل قشقایی یکی از اتحادیه‌های ایلی^{[یادداشت ۱]} ایران است که مانند بسیاری از اتحادیه‌های ایلی متأخر ایران مخلوطی از قبیله‌هایی با ریشه‌های قومی گوناگون لر، کرد، عرب و ترک است، اما بیشتر قشقایی‌ها ریشه‌ای ترک دارند و تقریباً تمامشان به گویشی از زبان‌های ترکی اغوز غربی صحبت می‌کنند که خود آن را ترکی می‌نامند.^[۱] اکثریت قشقایی‌ها شیعه‎مذهب هستند.^[۳]

مرکز اصلی این ایل استان فارس است. اما به دلیل وسعت اراضی و قلمرو در دیگر استان‌ها نیز ساکن هستند. از این جمله می‌توان به استان‌های کهگیلویه وبویراحمد، چهارمحال بختیاری (جونقان، بلداجی، بروجن، سامان، شهرکیان، طاقانک)، خوزستان (هفتکل)، اصفهان (قسمتهایی ازسمیرم، شهرضا، دهاقان، فریدن، بخش‌های مختلف شهرستان لنجان به ویژه بخش مرکزی این شهرستان در اطراف زرین شهر، بیستگان، باباشیخعلی و چم‌ها)، قم، مرکزی، خراسان و بوشهر (دشتستان و دشتی) اشاره نمود. قشقایی‌ها در دوره‌های مختلف به‌تدریج به این سرزمین کوچیده و در آن ساکن شده‌اند. عشایر ترک‌زبان در سراسر ایران پراکنده‌اند. استقرار ایلات ترک در مناطق گوناگون ایران در دوران سلجوقیان، تیموریان و صفویه شدت یافته‌است. جمعیت ایل قشقائی نیم میلیون (تخمین سال ۱۹۸۶)^[۴] بوده و در حال حاضر بیش از ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ نفر تخمین زده می‌شود.^[۵]

سد زاینده‌رود

این نوشتار نیازمند تصویر است. با توجه به رعایت حق تکثیر با بارگذاری و افزودن تصویر.

سد زاینده‌رود
اطلاعات کلی
نام رسمی:	سد زاینده‌رود
کشور:	ایران
رودخانه:	زاینده‌رود
محل:	۱۱۰ کیلومتری غرب اصفهان[۱]
نوع سد:	بتنی دوقوسی
ارتفاع از پی:	۱۰۰ متر[۱]
طول تاج:	۴۵۰ متر[۱]
عرض تاج:	۵٫۶ متر[۱]
تاریخ ساخت:	۱۳۴۹[۱]
اطلاعات مخزن
حجم مخزن:	۱٬۴۷۰ میلیون متر مکعب
مساحت دریاچه:	۵۴ کیلومتر مربع
پانویس‌ها

مختصات: ۳۲.۷۳° شمالی ۵۰.۷۴° شرقی

سد زاینده‌رود، سدی است که بر زاینده‌رود در استان اصفهان ایران ساخته شده‌است.

این سد که در سال ۱۳۴۹ مورد بهره‌برداری قرار گرفت، در فاصله ۱۱۰ کیلومتری غرب اصفهان احداث شده‌است. بیشینه حجم مخزن، ۱۴۷۰ میلیون متر مکعب (در تراز ۲۰۶۳ متر) و حجم مفید آن ۱۰۹۰ میلیون مترمکعب و همچنین مساحت دریاچهٔ سد، ۵۴ کیلومتر مربع در تراز حداکثر می‌باشد.

اهداف ساخت سد زاینده‌رود عبارت از تولید سالیانه ۲۵۰ میلیون کیلووات ساعت ، کنترل سیلاب‌های فصلی، تنظیم آب کشاورزی مورد نیاز ۱۰۰ هزار هکتار از اراضی دشت اصفهان و تأمین آب مورد نیاز صنایع مستقر در اصفهان بوده‌است.

دریاچه هامون

مختصات: ۳۰°۵۰′ شمالی ۶۱°۴۰′ شرقی

تغییرات سطح آب در دریاچه هامون در گذر زمان

دریای خزر

دریای خزر
نام تاریخی	کاسپی، هیرکانی، تبرستان، قزوین، گیلان، آبسکون، کبود، وُئوروکَشَ، فراخ‌کرت، ساری، دیلم، دیلمستان، باب‌الابواب، خراسان، گرگان، مازندران
موقعیت جغرافیایی	۴۰° شمالی ۵۱° شرقیمختصات: ۴۰° شمالی ۵۱° شرقی
مساحت		۳۷۰٬۰۰۰ تا ۴۲۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (با توجه به عوامل متغیر)[۱]
مجموع خطوط ساحلی		۶۵۰۰ کیلومتر[۲]
ژرفای بیشینه		۱۰۲۵ متر
ژرفای میانگین		۱۸۷ متر
کشورهای ساحلی		ایران  روسیه  ترکمنستان  قزاقستان  جمهوری آذربایجان
گونه جانوری		انواع ماهیان خاویاری
منابع مهم		ذخایر نفت و گاز
مناقشات بین‌المللی		مناقشات راجع به میزان مالکیت این دریا بین کشورهای هم جوار، در طول یک دهه گذشته جریان دارد.

دریای خَزَر یا دریای مازَندَران (ترکی آذربایجانی: Xəzər dənizi، روسی: Каспийское море، قزاقی: Каспий теңізі، ترکمنی: Hazar deňizi) پهنه‌ای آبی است که از جنوب به ایران، از شمال به روسیه، از غرب به روسیه و جمهوری آذربایجان و از شرق به جمهوری‌های ترکمنستان و قزاقستان محدود می‌شود.

دریای خزر که گاهی بزرگترین دریاچه جهان و گاهی کوچکترین دریای خودکفای کره زمین طبقه‌بندی می‌شود، بزرگترین پهنه آبی محصور در خشکی است. طول آن حدود ۱۰۳۰ تا ۱۲۰۰ کیلومتر و عرض آن بین ۱۹۶ تا ۴۳۵ کیلومتر است. سطح دریای خزر پائین‌تر از سطح دریاهای آزاد است و اکنون (ابتدای سده بیست‌ویکم) ۲۶٬۵ تا ۲۸ متر پایین‌تر از سطح دریا است. خط ساحلی دریا حدود ۷ هزار کیلومتر، مساحت آن ۳۷۱ تا ۳۸۶ هزار کیلومترمربع و حجم آب آن نیز ۷۸۷۰۰ کیلومترمکعب است. دریای خزر در گذشته بخشی از دریای تتیس بود که اقیانوس آرام را به اقیانوس اطلس متصل می‌کرد. از حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیون سال پیش به تدریج راه این دریا ابتدا به اقیانوس آرام و سپس به اقیانوس اطلس بسته شد. قسمت شمالی این دریا بسیار کم‌عمق است به طوری که تنها نیم درصد آب دریا در یک‌چهارم شمالی دریا قرار دارد و عمق آن به طور میانگین کمتر از ۵ متر است. حدود ۱۳۰ رودخانه به این دریا می‌ریزند که اکثر آن‌ها از شمال غربی به دریا می‌پیوندند. بزرگترین آن‌ها رود ولگا است که هر سال به طور میانگین ۲۴۱ کیلومترمربع آب را وارد دریای خزر می‌کند. رودهای کورا ۱۳، اترک ۸٫۵، اورال ۸٫۱ و سولاک ۴ کیلومتر مربع آب را سالانه وارد دریا می‌کنند. طبیعت بسته خزر آن را منزلگاه جانوران و گیاهان منحصربه‌فردی کرده است اما در عین حال موجب شده تا در مقابل آلودگی‌های کشاورزی و صنعتی و نفتی بسیار آسیب‌پذیر باشد. این دریا از نظر منابع نفت و گاز بسیار غنی است و ذخایر نفتی آن حدود ۱۷ تا ۳۵ میلیارد بشکه برآورد می‌شود. بخشی از نفت دریاچه که از میدان نفتی باکو پایتخت جمهوری آذربایجان برداشت می‌شود از طریق خط لوله باکو-تفلیس-جیهان به سواحل مدیترانه منتقل می‌شود.^[۳]

تحریف نام خلیج فارس

Persian gulf in Iraqi carpet 1970

خلیج فارس در نقشه دولتی عربستان

خیابان خلیج فارس در قاهره

یک مدرک تاریخی ارائه شده توسط رسانه‌های عراقی و روزنامه الخلیج امارات ۱۹۹۹ که استفاده از عبارت خلیج فارس را در تلگراف ارسالی جمال عبدالناصر قبل از شروع سیاست‌های پان عربی او در یک نامه رسمی به دولت بحرین نشان می‌دهد.

خلیج فارس و مترادف‌های آن در سایر زبان‌ها، اصیل‌ترین نام و نامی است بر جای مانده از کهن‌ترین منابع، که از سده‌های پیش از میلاد بطور مستمر در همه زبان‌ها و ادبیات جهانی استفاده شده‌است و با پارس، فارس، ایران و عجم ـ نام‌های ایران ـ و معادل‌های آن در سایر زبان‌ها گره خورده‌است.^[۱][۲]

این آبراهه در همه متون تاریخی و جغرافیایی عربی خلیج فارس و بحر فارس نامیده شده‌است با این حال، این نام‌گذاری از دهه ۱۳۳۰ خورشیدی از سوی ملی‌گراهای عرب مورد چالش واقع شده‌است. کشورهای عربی، از دهه ۱۹۶۰ میلادی و با گسترش اندیشه‌های پان عربی توسط جمال عبدالناصر^[۳] از نام خلیج عربی استفاده می‌کنند.^[۴] این مطلب طی یک بخشنامه از طرف اتحادیه عرب به همه کشورهای عربی رسماً ابلاغ شده‌است.^[۵][۶] اما سایر کشورهای جهان و سازمانهای بین المللی همچنان از نام تاریخی و کهن خلیج فارس بصورت رسمی استفاده می‌کنند و گاهی اوقات ممکن است در مکاتبات غیر رسمی برای سادگی و یا تحت نفوذ مالی عربی عبارت خلیج را بکار برند.